Zachte snoei methode

De zachte snoei is een methode die ontwikkeld is door Marco Simonit en Pierpaolo Sirch, gebaseerd op vier basisprincipes die gericht zijn op het ondersteunen van de natuurlijke groei en vitaliteit van wijnstokken.  Deze methode draait om saptrekkers, vruchtranken, 'apicale' dominantie, kroon- en blinde snoei, reductie van dood hout en het creëren van sterke en vitale wijnranken.

Nadelen van traditionele snoei

Traditionele snoeimethoden leiden vaak tot grote snoeiwonden en blokkades in de sapstroom, wat kan resulteren in vroegtijdig afsterven van de wijnstokken. De snoeimethoden zijn ontworpen om machinale bewerkingen mogelijk te maken en hoge opbrengsten te genereren. Deze aanpak heeft echter nadelen, zoals vroegtijdig afsterven door ziekten zoals Esca, waardoor wijnstokken om de 30 jaar vervangen moeten worden. Grote snoeiwonden verstoren de sapstroom en creëren gemakkelijke toegangspunten voor ziekteverwekkende schimmels.

Zachte Snoei Methode

De zachte snoei methode bevordert een gezonde groei en levensduur van wijnstokken. Door kleine snoeiwonden en het behouden van natuurlijke sapstromen wordt de plant beter beschermd tegen ziekten en houtafsterving.

Het implementeren van de zachte snoei methode vereist mogelijk aanpassingen in bestaande wijngaarden en kan initieel meer arbeid vergen. Het is belangrijk om de juiste balans te vinden tussen snoeien en behoud van gezonde scheuten.

Op Domein Bergen werken we vanaf het eerste begin al volgens de zachte snoei methode. We kijken daarbij elke winter alvast 2 seizoenen vooruit bij het snoeien. We volgen de sapstromen van de plant en selecteren eerst de meest vitale saptrekker voor het komende jaar. Dit is het eerste oog dat naar beneden wijst (continuïteitsoog, first-down). Vervolgens volgen we de sapstroom naar de second-up, waaruit de vruchtrank voor het komende jaar zal groeien. Op drie centimeter afstand maken we een precieze snoei in de scheut, zodat de snijwond rustig kan indrogen zonder dat de sapstroom in gevaar komt.

Voor de vruchtrank van dit jaar laten we 3 tot 6 ogen staan, afhankelijk van de kracht van de plant. We willen de plant niet uitputten, maar hem ook ruimte geven om zijn kracht volledig te benutten. Het toepassen van de juiste snoeimethode zorgt voor een langere vitale levensduur van onze wijnranken en versterkt hun weerbaarheid tegen verschillende houtziekten, zoals esca.

De vier principes Simonit & Sirch

1. Behoud van de sapstroom

• Snoei enkel 1- en 2-jarig hout, waar de sapstroom nog sterk is.
• Vermijd snoeiwonden op dikkere takken, waar de sapstroom trager is en wondgenezing moeilijker.
• Zorg voor een optimale sapstroom door snoeiwonden te maken op plaatsen waar de sapstroom niet gehinderd wordt.

2. Respecteer de kroonogen

• Kies de nieuwe vruchtdragende scheut uit de oksel van de stift van het vorige jaar. Dit zorgt voor een optimale aansluiting op de sapstroom.
• Verwijder concurrerende scheuten die te dicht bij de geselecteerde scheut groeien.
• Behoud slapende knoppen voor toekomstige groei.

3. Minimaliseer snoeiwonden

• Maak kleine snoeiwonden door op de juiste plaatsen te snoeien.
• Gebruik scherp snoeigereedschap om gladde snoeiwonden te maken.
• Smeer snoeiwonden eventueel in met een wond afdekmiddel om infecties te voorkomen.

4. Inzicht in de fysiologie van de wijnstok

• Begrijp hoe de sapstroom door de wijnstok stroomt.
• Weet welke takken en knoppen belangrijk zijn voor de groei en vruchtdracht.
• Pas de snoeiwijze aan op de specifieke kenmerken van de wijnstok.

Naast deze 4 principes zijn er nog enkele andere belangrijke aspecten van de zachte snoei methode, zoals:

• Het gebruik van gespecialiseerd snoeigereedschap.
• Het snoeien op het juiste moment in het jaar.
• Het aanpassen van de snoeiwijze aan de specifieke omstandigheden van de wijngaard.

Zachte Snoei in de praktijk

Om de zachte snoei methode onder de knie te krijgen zul je het zelf in de praktijk moeten doen. Elke plant is weer anders, telkens weer zul je de beste keuze moeten maken. Op Domein Bergen hebben we nu de eerste 3 jaar zachte snoei toegepast:

Altijd doen:

• Snoei recht om de snijwond zo klein mogelijk te houden
• Snoei scherp om wijnrank zo weinig mogelijk te beschadigen
• Snoei dood hout weg om ruimte te geven voor groei

We maken onderscheid tussen een 1 jarige, 2 jarige en 3 jarige wijnrank. In de praktijk kan de plant deze stadia ook sneller of minder snel bereiken. Soms is de wijnrank na 2 of 3 jaar nog steeds in het stadium van een 1 jarige, andere wijnranken bereiken na een jaar al het groei stadium van een 2 jarige. We kijken dus naar de wijnrank zelf.

1 Jarige wijnrank

Een jarige wijnrank heeft nog niet voldoende dikte op de hoogte van de eerste draad (50cm). De dikte op die hoogte is maximaal en potlooddikte (7-9 mm) of minder. Voor de 1 jarige wijnrank is de stam ontwikkeling het belangrijkste.

• We snoeien daarom terug op 2 ogen vanaf de ent; 1 plus een reserve oog
• Als er meer scheuten zijn, kiezen we de sterkste scheut die het beste in de sapstroom ligt.
• Als er meer ogen op de ent zitten, maken we dezen ook blind, zodat ze niet meer uitlopen.
• het dode hout snijden we weg

We zorgen ervoor de alle groeikracht komend seizoen naar de 2 enten kan. In het voorjaar halen we de eventuele tweede of derde scheut weg, we kiezen de beste scheut als stam voor de uiteindelijke wijnrank.

2 Jarige wijnrank

De wijnrank heeft voldoende dikte op de eerste draad en is waarschijnlijk het afgelopen seizoen al tot de bovenste draad doorgegroeid.

• We snoeien op 3 ogen onder de eerste draad en 1 oog boven de eerste draad, afhankelijk van de sterkte van de plant

De 3 onderste ogen kunnen zich ontwikkelen tot saptrekkers, één links één rechts en een reserve. Uit het bovenste ogen kan de eerste vruchtrank komen.

3 Jarige wijnrank

Deze wijnrank heeft zijtakken.

• We snoeien de 2 zijtakken, links en rechts, op 2 ogen: het continuïteitsoog (first-down) en het vruchtoog (second-up)
• We kiezen de beste scheut boven de eerste draad als vruchtrank, snoeien deze op 3 tot 6 ogen (afhankelijk van de sterkte van de plant) en buigen deze af naar de eerste draad. Hierbij masseer je de scheut zodat deze niet breekt (beetje kraken mag)
• De andere takken snoeien we weg.

Uit de continuïteitsogen komen de saptrekkers voor volgend jaar. Uit het vruchtoog komt de vruchtrank voor dit jaar.

Nederlandse wortels

De 'zachte snoei'-methode is geen nieuwe vinding, maar eerder een herontdekking van oude wijsheid. Simonit & Sirch hebben deze methode nieuw leven ingeblazen, maar het voorwerk is al gedaan ruim honderd jaar geleden door Dezeimeris, Poussard en Lafon.

Interessant genoeg heeft deze methode zelfs Nederlandse wortels. Poussard leerde het snoeien in de druivenkassen in Nederland, waar de 'zachte snoei' al eeuwenlang werd toegepast. In 1921 publiceerde René Lafon een boek waarin hij een methode beschreef om de levensduur van wijnstokken te verlengen en productiviteit te verbeteren, vergelijkbaar met wat de zachte snoei beoogt.

Deze methode, genaamd Guyot-Poussard, werd echter in de vergetelheid geraakt. Simonit en Sirch ontdekten dit boek en baseerden hun zachte snoei methode op vergelijkbare principes.

Op dit moment zijn de belangrijkste experts voor de zachte snoei methode Henk Breugem (zie foto) en Ard Brummel. Zij begeleiden veel wijngaardeniers, waaronder Domein Bergen, met de overstap naar zachte snoei.