September: vogels, wespen en fruitvliegen in de wijngaard

September is een cruciale maand voor Nederlandse wijnboeren. De druiven zijn bijna rijp en klaar voor de oogst, maar dat betekent ook er vijanden op de loer liggen.

Hoe houdt de wijnboer hongerige vogels, slurpende wespen of de voortplantende Suzuki-fruitvlieg weg van de oogst?

Vogels

Je moet er niet aan denken: al je druiven zijn perfect rijp en je wilt gaan oogsten, als er aan de horizon een zwerm spreeuwen opdoemt...

De rijpe zoete druiven zijn een aantrekkelijke en rijke energiebron voor vogels, vooral op momenten dat het voedsel schaars is.

Daarbij bestaan druiven voor een groot gedeelte uit water, wat vogels helpt om gehydrateerd te blijven. Vooral op de warme dagen of als waterbronnen schaars zijn.

Daarbij zijn de druiventrossen gemakkelijk bereikbaar en extra aantrekkelijk door de opvallende kleuren van de druiven.

Vroeger al gebruikten wijnboeren vaak eenvoudige maar arbeidsintensieve methoden om hun druiven te beschermen. Zoals het plaatsen van vogelverschrikkers in de wijngaard en het ophangen van reflecterende objecten om vogels af te schrikken.

Vogelnetten

Je ziet ze in september overal verschijnen de felblauwe vogelnetten. Vaak alleen op de hoogte van de druiven, zodat de loofwand nog maximaal zon kan pakken.

Ook zie je wel grofmazige vogelnetten over de het rij of zelfs in een keer over meerdere rijen heen gaan. Voordeel is dat het zeer effectief is en bovendien licht en lucht doorlaat.

Geluid

Luidsprekers met roofvogelgeluiden of schoten worden ook wel gebruikt, maar is niet altijd even effectief. Ook kan het minder prettig zijn voor de buren.

Visueel

De mooiste manier is misschien wel de vlieger die als een zwarte havik de wijngaard beschermt. Ook zijn er imitatiekraaien die je als dode vogel ophangt als waarschuwing.

Professioneel kun je zelfs een laser gebruiken. De groene laserstraal wordt gezien als een natuurlijke vijand. Dit kan effectief voor grotere oppervlakten tot wel 1,5 hectare.

Wespen

Ook wespen zijn gek op onze zoete druiven, vooral de glucose en fructose. Het is een snelle en gemakkelijke energiebron voor wesp.

Wespen worden vooral aangetrokken tot alcoholische geuren. Deze ontstaan als er een paar druiven al overrijp zijn en beginnen te fermenteren (lees: rot).

Wespennetten

De meest effectieve vorm van wespenbestrijding zijn speciaal fijnmazige wespennetten, fijn genoeg om ook de kleinste wespen tegen te houden. De netten worden vaak pas opgehangen in de laatste weken voor de oogst, omdat dan de wespen pas komen.

Wespenvallen

Zodra de wesp in de val zit, kunnen ze niet meer ontsnappen. Vaak wordt fruitsap of bier gebruikt om de wespen in de val te lokken.

Afleiders

Geurbronnen op strategische plaatsen in de wijngaard kunnen de wespen afleiden en weglokken van de druiven. Soms wordt er ook lokvoedsel op enige afstand van de druiven geplaatst. Hierbij kun je denken aan overrijp fermenterend fruit.

Suzuki fruitvlieg

Als je azijn ruikt in de wijngaard, dan heb je een probleem. De Suzuki-fruitvlieg (Drosophila suzukii) legt zijn eitjes in rijpend fruit, dus ook in de rijpe druiven.

De vrouwtjes kunnen met hun achterlijf de schil van het fruit doorboren en hun eieren leggen in het vruchtvlees. De larven voeden zich met het vruchtvlees, waardoor de druiven niet meer kunnen worden gebruikt.

In dit proces wordt het vrucht vergist en ontstaat ethanol, wat weer heel aantrekkelijk is andere suzuki-fruitvliegen. Deze zetten de ethanol weer om in azijnzuur. Zodra een wijnboer dit ook maar een beetje ruikt zal hij direct gaan oogsten om de schade te beperken.

De Suzuki heeft hierdoor helaas ook een zeer snel voorplantingsvermogen, waardoor de schade aanzienlijk kan zijn.

Netten

Het gebruik van fijnmazige netten is wederom het meest effectief, ook tegen de suzuki-fruitvlieg. Het is weer een arbeidsintensieve en kostbare methode.

Een ander nadeel is dat netten de luchtcirculatie verminderen en de temperatuur kunnen verhogen. Hierdoor verandert het microklimaat tussen de druiven, wat weer problemen kan geven met betrekking tot schimmelziekten.

Feromoonvallen

Feromoonvallen worden gebruikt om mannelijke Suzuki-fruitvliegen aan te trekken en te vangen. Dit kan helpen om de populatie van de vliegen onder controle te houden en de voortplanting te verstoren.

Natuurlijke vijanden

Sluipwespen (parasitoid) zijn kleine insecten die hun eieren leggen in de larven van de Suzukii. Deze larven voeden zich weer met fruitvlieglarven.

Roofvliegen zijn snel en vangen volwassen fruitvliegen om ze vervolgens ook op te eten. Je kunt roofvliegen aantrekken door bepaalde planten zoals Dille, Koriander, Venkel, Zonnebloemen, Kattenkruid, Lavendel en Goudsbloem.

Lieveheersbeestjes staan bekend om hun vraat aan bladluizen. Sommige soorten eten ook fruitvliegen en hun larven.

Het is altijd goed om spinnenwebben in de wijngaard te hebben, want ook spinnen vangen fruitvliegjes.

Domein Bergen

Op Domein Bergen testen we in 2023 een aantal methoden: de havik vlieger, de imitatievalk en de wespennetten.

Daarbij zijn er volop zonnebloemen, kattenkruid en Goudsbloem aangeplant.

Door alles goed monitoren, zullen we de mix van biologische bestrijdingsmiddelen elk jaar verder optimaliseren.

September is Cruciaal

Het beschermen van druiven is essentieel om de opbrengst en kwaliteit van de wijn te waarborgen.

Moderne wijnboeren streven steeds vaker naar milieuvriendelijke en duurzame methoden om hun druiven te beschermen. Biologische bestrijdingsmiddelen en natuurlijke roofdieren, zoals roofvogels en vleermuizen, worden geïntegreerd in de beschermingsstrategieën.

September is daarom een cruciale maand voor Nederlandse wijnboeren, en het beschermen van druiven tegen vogels, wespen en de suzuki-fruitvlieg is van vitaal belang om een succesvolle oogst te garanderen.